Dit moet je weten over dialoog schrijven

Door Marjon Cosijn

Bijna niemand schrijft goede dialogen.
Dit is wat je noemt met de deur in huis vallen.

Maar ik wil je even wakker schudden en wijzen op drie belangrijke valkuilen bij dialoog schrijven. Als je eenmaal ziet wat niet werkt, is het gemakkelijker om dialogen op een goede manier in jouw verhaal gebruiken. Ik gaf al eerder tips voor het schrijven van dialogen.

Dialoog: het gesproken woord in het verhaal

Goede dialoog draagt op verschillende niveaus bij aan het verhaal. Als dat niet zo is, is het niet alleen een gemiste kans, dan doet dialoog zelfs afbreuk aan het verhaal in plaats van dit op te tillen, te ondersteunen of aan te scherpen. 

1. Dialoog als bladvulling

Te vaak voegen de zinnen tussen aanhalingstekens niets wezenlijks aan het verhaal toe. Alsof de schrijver heeft gedacht: ik moet ze eens iets laten zeggen, anders wordt het te saai.

Bijvoorbeeld: Ellen en Tanja zitten op een bankje in het park. Naast hen de zandbak met hun kinderen. Zegt Ellen tegen de Tanja: ‘Kijk ze toch eens lekker spelen.’ Ellen knikt en antwoordt: ‘Als kind vond ik de zandbak ook leuk.’

MAAR: als ‘spelen’ of Ellens kindertijd thema’s zijn in het verhaal, krijgen deze woorden direct spanning.

2. Dialoog als oeverloos gezwam

De dialoog gaat nergens over, mist richting en is dus doelloos. Om met het voorbeeld van hierboven verder te gaan:

‘Nou,’ zegt Tanja, ‘ik vond poppen ook heel leuk. En het keukentje. Dan kregen we van mijn moeder rozijntjes…’
‘Wij ook,’ zegt Ellen, ‘en dan gingen we winkeltje spelen.’
‘Ja, en dan kon je met rozijntjes betalen.’
‘Of ze gewoon opeten,’ zegt Ellen en kijkt op haar horloge. ‘Het wordt al laat.’
‘Je hebt gelijk. Vijf uur alweer. Tijd om te gaan koken.’

Er is niets gezegd, niets gebeurd. Als je het als schrijver hierbij laat, schiet je mis.

MAAR: als de lezer weet dat deze twee vrouwen terug verlangen naar hun veilige kindertijd wordt het anders.

Dan leest de lezer in het korte zinnetje ‘Het wordt al laat’ een vooruitwijzing en lopen de rillingen hem bij voorbaat over de rug.

3. Dialoog in stijve, onnatuurlijke zinnen

Veel beginnende schrijvers krijgen ineens een kronkel in hun pen als het om dialoog schrijven gaat. De zinnen worden stijf en formeel. Het wordt, wat we vroeger ‘schrijftaal’ noemden.

Doe dat niet. Houd je zinnen levendig. Als de spellingchecker waarschuwt dat je ‘spreektaal’ gebruikt, kun je jezelf feliciteren.

Mosterd voor de maaltijd

Er bestaat een goede gids voor schrijver over dit onderwerp: Mosterd voor de maaltijd. Die is geschreven door Marit van Ekelenburg en Leonardo Pisano en heeft als ondertitel: ‘Schrijven van dialogen in fictieverhalen’.

Op een overzichtelijke manier geven de auteurs allerlei handige en nuttige informatie over het schrijven van dialogen. Reageer hieronder om je bewuster te worden van je gebruik van dialoog.

  • Hoe gebruik jij dialoog?
  • Heb jij tips over dialoog? Schrijf ze hieronder.
  • Helpt mijn blog je om in je eigen tekst nutteloze dialogen op te sporen?

Schrijf je reactie of ervaring nú in het antwoordveld hieronder.